Dự báo độ mặn nền trên hệ thống sông chính vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long sử dụng phần mềm HydroGis. Chương trình dự báo dựa trên 6 yếu tố: địa hình sông kênh và các ô đồng vùng hạ lưu sông Mêkong, nền khí hậu-thủy văn lưu vực sông Mêkong, nền khí hậu hải văn vùng biển Đông và biển Tây Nam Bộ, dao động triều tại các cửa sông Nam Bộ, quy luật vận hành của các công trình thủy lợi điều khiển dòng chảy, quá trình tích và thoát nước ngọt của mùa lũ năm trước đó tại Biển Hồ, các vùng trũng như: Đồng Tháp Mười, Tứ Giác Long Xuyên, Tây sông Hậu và các khu trũng thuộc lãnh thổ Campuchia nằm dọc sông Mêkong và sông Bassac.

Sơ đồ khối của quy trình này trên phần mềm HydrroGIs

I. Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2008 vùng ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long

Sau khi chạy mô hình thủy lực HydroGis để lập dự báo mặn năm 2008 vùng ven biển ĐBSCLvới các dữ liệu nêu trên, chúng tôi xây dựng dự báo độ mặn nền cho tháng III theo các sông chính ở ĐBSCL như sau:

1. Dọc sông Cửa Tiểu:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng3 năm 2008 dọc sông cửa Tiểu trình bày ở bảng 1. Từ ngày 1 đến ngày 10 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông Cửa Tiểu từ 45 - 50 km. Từ ngày 11 đến ngày 31 độ mặn 5 g/l có thể xâm nhập sâu quá 50 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập sâu hơn, có thể quá 60km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cửa Tiểu trong tháng 3 năm 2008 sẽ mạnh hơn so với năm 2007.

Bảng 1: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cửa Tiểu tháng 3 năm 2008

2. Dọc sông Cửa Đại:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng3 năm 2008 dọc sông cửa Đại trình bày ở bảng 2. Từ ngày 1 đến ngày 10 độ mặn 6 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông Cửa Đại 40 km. Từ ngày 16 đến ngày 31 độ mặn 5 g/l có thể xâm nhập sâu đến 50 km. Cuối tháng độ mặn 1 g/l xâm nhập sâu hơn, có thể quá 60km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cửa Đại trong tháng 3 năm 2008 sẽ mạnh hơn so với năm 2007.

Bảng 2: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cửa Đại tháng 3 năm 2008

3. Dọc sông Hàm Luông:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng3 năm 2008 dọc sông Hàm Luông trình bày ở bảng 3. Từ ngày 1 đến ngày 10 độ mặn 6 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông từ 40 km. Và độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập sâu từ 40 đến 50 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể quá 60km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Hàm Luông trong tháng 3 năm 2008 sẽ mạnh hơn so với trung bình nhiều năm.

Bảng 3: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Hàm Luông tháng 3 năm 2008

4. Dọc sông Cổ Chiên:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng3 năm 2008 dọc sông Cổ Chiên trình bày ở bảng 4. Từ ngày 1 đến ngày 31 độ mặn 5-6 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông từ 40 đến 45 km. Và độ mặn 3 g/l có thể xâm nhập sâu đến 60 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể quá 60 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cổ Chiên trong tháng 3 năm 2008 sẽ mạnh hơn so với cùng kỳ năm 2007.

Bảng 4: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cổ Chiên tháng 3 năm 2008

5. Dọc sông Cung Hầu:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng3 năm 2008 dọc sông Cung Hầu trình bày ở bảng 5. Từ ngày 1 đến ngày 31 độ mặn 5 -6 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông từ 40 km. Và độ mặn 3-4 g/l có thể xâm nhập sâu đến 50 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể quá 60 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cung Hầu trong tháng 3 năm 2008 sẽ mạnh hơn so với cùng kỳ năm 2007 và lớn hơn trung bình nhiều năm.

Bảng 5: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cung Hầu tháng 3 năm 2008

6. Dọc sông Định An:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng3 năm 2008 dọc sông Định An trình bày ở bảng 6. Từ ngày 1 đến ngày 31 độ mặn 6-7 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông Cửa Định 35 km. và độ mặn 3-4 g/l có thể xâm nhập sâu đến 45 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập sâu hơn, có thể quá 50km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Định An trong tháng 3 năm 2008 sẽ mạnh hơn so với năm 2007.

Bảng 6: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Định An tháng 3 năm 2008

7. Dọc sông Trần Đề:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng3 năm 2008 dọc sông Trần Đề trình bày ở bảng 7. Từ ngày 11 đến ngày 15 độ mặn 3-4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông 40 km. Từ ngày 1 đến ngày 11 và 16 đến 31 độ mặn 5 g/l có thể xâm nhập sâu đến 40 km. Độ măn 1 g/l có thể xâm nhập quá 50 m tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Trần Đề trong tháng 3 năm 2008 sẽ mạnh hơn so với năm 2007.

Bảng 7: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Trần Đề tháng 3 năm 2008

8. Dọc sông Ông Đốc:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng3 năm 2008 dọc sông Ông Đốc trình bày ở bảng 8. Toàn bộ tuyến sông Ông Đốc đều bị nhiễm mặn. Độ măn lớn nhất tại thị trấn U Minh 19.8 g/l. Độ măn thấp nhất trong khoảng thời gian từ ngày 16 đến 20.

Bảng 8: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Ông Đốc tháng 3 năm 2008

9. Dọc sông Cái Lớn:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng3 năm 2008 dọc sông Cái Lớn trình bày ở bảng 8. Từ ngày 1 đến ngày 31 độ mặn 7-8 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông đến hơn 20 km và độ măn 3-4 g/l có thể vào sâu đến 30 km so với cửa biển. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cái Lớn trong tháng 3 năm 2008 sẽ mạnh hơn so với cùng kỳ năm 2007.

Bảng 9: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cái Lớn tháng 3 năm 2008

II. Kết luận và kiến nghị

- Với sự trợ giúp của phần mềm thủy lực HydroGis và Mike11, việc lập dự báo độ mặn nền trong sông rạch vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long là hoàn toàn khả thi. Các dự báo độ mặn nền có ý nghĩa thực tiễn rất lớn, cung cấp các dữ liệu đơn tính quan trọng trong việc xây dựng kế hoạch, mùa vụ trồng trọt, nuôi trồng và đánh bắt thủy sản.

- Tháng 2 năm 2008 có lượng mưa trung bình nhỏ hơn tháng 2 năm 2007. Mực nước và lưu lượng trung bình đầu nguồn trên dòng chính sông Cửu Long giảm hơn so với cùng kỳ năm 2007, đồng thời mực nước trung bình (dự báo) tháng 3 /2008 của các biên phía biển cao hơn năm 2007. Do vậy, mức độ xâm nhập mặn tháng 3 năm 2008 sẽ vào sâu và lớn hơn trung bình cùng kỳ năm 2007.

- Độ mặn và mức độ xâm nhập có cao hơn năm 2007, nhưng theo kết quả tính toán dự báo không thấy có hiện tượng đột biến nào xảy ra trong tháng 3/2008.

GS.TS. LÊ SÂM
Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam