Bão số 9 với diễn biến kỳ dị vừa qua đi, bão số 10 ở biển Đông lại xuất hiện vào thời điểm mà các nhà khí tượng cho là bất thường và một lần nữa, lại khiến người ta nghĩ đến kịch bản khí hậu ngày càng tệ đang đến mà nguyên nhân không nhỏ là do con người.

Theo TS Bùi Minh Tăng, Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Trung ương, hiện tượng bão số 10 với cường độ mạnh đổ bộ vào Biển Đông vào thời điểm này được xem là rất hiếm.

“Nếu bão số 10 hay còn gọi là Utor đổ bộ vào nước ta với tốc độ gió trên cấp 10 như hiện nay, đây sẽ là cơn bão mạnh thứ hai ảnh hưởng đến Việt Nam vào thời điểm tháng 12 sau bão số 9 vừa qua - TS Tăng nói - Bão mạnh, xuất hiện trong tháng này, ảnh hưởng trực tiếp đến nước ta là chưa từng thấy kể từ khi có lịch sử thành văn của ngành khí tượng nước ta hồi đầu thế kỷ trước.

Cơn bão qua hai đại dương

Trong lịch sử quan trắc, từ năm 1960 đến nay, bão số 9 hay còn gọi là Durian là trường hợp thứ 6 được ghi nhận là cơn bão hình thành từ Tây Thái Bình Dương vào Biển Đông và ảnh hưởng trực tiếp đến Việt Nam.

Nhưng dường như chưa bao giờ lại gặp một cơn bão kỳ dị như vậy, cơn bão đi qua hai đại dương sau khi đổ bộ vào đất liền nhiều lần.

Sinh ra trên Thái Bình Dương và suy tàn trên Ấn Độ Dương, bão số 9 không những tồn tại ở hai đại dương mà còn sống tương đối dài (10 ngày), dài hơn so với bình thường 2 – 3 ngày.

Bão số 9 bốn lần đổ bộ (hai ở Philippines, hai ở Việt Nam) và tiếp tục đổ bộ hai lần ở Surat Thani, Phuket (Thái Lan) và cảng Smith (Andaman, Ấn Độ). Đấy là chưa kể một số lần nhỏ lẻ, nó tràn qua một số đảo nhỏ như Ko Phangan, Ko Samui, Ko Katen, Ko Phaluai ngang vùng biển Thái Lan, Malaysia.

Nay với bão số 10, tình hình đến lúc này cũng có vẻ giống với bão số 9. Đó là nó đổ bộ vào Biển Đông trong lúc phía bắc có bộ phận không khí lạnh tràn xuống.

Tuy nhiên, chuyên gia khí tượng không dám đưa ra dự báo xa gì vì bài học vừa xảy ra với bão số 9. Lẽ ra vào Biển Đông gặp không khí lạnh, bão sẽ suy yếu dần rồi tan. Nhưng ngược lại, vào gần bờ biển nước ta, gặp gió mùa đông bắc rất mạnh, nó chẳng những không suy yếu mà còn mạnh lên.

TS Tăng nhấn mạnh, trong lịch sử, chưa có bão nào vào Nam Bộ trong tháng 12. Hầu hết bão ảnh hưởng đến Nam Bộ dưới dạng áp thấp nhiệt đới. Cơn bão Linda đổ bộ vào Nam Bộ năm 1997 làm hàng nghìn người chết là trường hợp hiếm thấy nhưng là vào tháng 11.

Bất thường nối tiếp bất thường

Có lẽ chưa năm nào Việt Nam chứng kiến nhiều cơn bão mạnh và có đường đi mà một nhà khí tượng gọi bằng hai từ dân dã là “quái đản” như năm nay.

Từ bão Chanchu hồi tháng 5 làm chết hơn 200 ngư dân, dù không đi vào đất liền, đến cơn bão Xangsane (số 6) đổ bộ vào miền Trung sức gió cấp 10-11, Cimaron (số 7), và Chebi (số 8).

Hai cơn bão Cimaron và Chebi sức gió gần như mạnh nhất trong vòng 100 năm qua, cấp 14 - 15 trên Biển Đông, Nhưng thật kỳ lạ, hai cơn cuồng phong ấy lại chỉ lướt sát sạt nước ta rồi tan biến. Bão di chuyển phức tạp đến mức ngay cả trung tâm dự báo khí tượng được xem là đáng tin cậy nhất là Hải quân Mỹ cũng dự đoán sai mà điển hình là đối với bão Cimaron.

Và không lâu sau trận bão Chebi có sức giật kinh hồn ngoài biển, gần như lần đầu tiên trên một khu vực rộng lớn ở miền Bắc, xảy ra mưa như trút (Hà Nội trong hơn tiếng đồng hồ lượng mưa lên đến 119mm), mưa đá rơi khắp nơi kèm theo gió lốc mạnh như bão. Tại Hà Nội, cấp gió lên đến 18m/giây, tương đương bão cấp 8. Tại tỉnh Quảng Ninh, gió mạnh lên đến cấp 10, giật trên cấp 12.

Điều đáng nói ở câu chuyện thiên tai hy hữu xảy ra trên diện rộng và trong thời gian khá dài này, từ 19-21/11, là cơ quan dự báo hầu như bất ngờ.

Ngay cả triều cường, hiện tượng tưởng có thể dự báo dễ dàng hơn, chúng ta cũng không dự báo được xa. Đến sát ngày 5-9/11, lúc đạt đỉnh của triều cường ở TPHCM, người ta mới biết đó là đỉnh kỷ lục trong vòng 47 năm qua.

Chỉ biết xu thế

Những bất ngờ trên hoàn toàn không đồng nghĩa với việc cho rằng trình độ dự báo của ta kém. Các nước có nền khoa học tiên tiến cũng rơi vào tình trạng tương tự. “Dự báo các hiện tượng thời tiết cực đoan là vô cùng khó, kể cả trong vài chục năm nữa” - Geir Braathen, chuyên gia khí hậu tại Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO), nói.

Theo Geir Braathen, để hạn chế bất ngờ với các hiện tượng cực đoan, cách tốt nhất là nắm vững xu thế biến đổi khí hậu chung mà ông cho rằng đang ở giai đoạn tồi tệ.

Bất chấp các nỗ lực trên giấy tờ, WMO cho rằng khí nhà kính (carbon dioxide (CO2) và nitrous oxide (N2O), v.v...) trong khí quyển đạt mức kỷ lục năm 2005 và tiếp tục tăng trong năm nay.

“Kể từ cuối thế kỷ 18, mức CO2 tăng thêm 35,4% chủ yếu do con người đốt cháy các nhiên liệu hóa thạch”, Geir Braathen nói. Theo một báo cáo của Chính phủ Anh công bố tuần trước, hiện tượng ấm nóng toàn cầu sẽ phá hủy kinh tế thế giới với quy mô và thiệt hại tương tự hai cuộc thế chiến và thảm họa là đại suy thoái nếu các nước không có biện pháp kiềm chế.

Tăng nhiệt độ trái đất có thể làm tăng số lượng côn trùng và dẫn tới kết cục thảm khốc đối với loài người, một nghiên cứu mới nhận định.Kèm theo đó là các đại dương trên toàn thế giới ngày càng bị acid hóa, đe dọa sự ổn định của chuỗi thức ăn toàn cầu.

Chưa có nghiên cứu nào về nguyên nhân sâu xa gây bùng phát dịch rầy nâu và dịch vàng lùn, lùn xoắn lá gây thiệt hại 2.000 tỷ đồng cho các ruộng lúa ở Nam Bộ hiện nay.

Nhưng chuyên gia ở Viện Khí tượng Thủy văn cho biết nền nhiệt độ trung bình nước ta mấy năm nay có xu thế tăng. Nửa cuối năm nay, xu thế đó càng rõ do ảnh hưởng của El Nino, theo TS Hoàng Đức Cường - Trưởng phòng Khí hậu, Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng - Khí hậu, Viện Khí tượng Thủy văn.

Không nghi ngờ gì nữa, biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng trực tiếp đến từng quốc gia và từng nhà. Phát thải quá nhiều khí nhà kính do tiêu tốn ngày càng nhiều nhiên liệu địa khai (dầu lửa, than đá, đốt rừng, v.v...) càng làm tình hình thêm trầm trọng. Báo cáo mới nhất của các nhà khoa học cho thấy rừng, nhất là rừng tự nhiên, có khả năng hấp thụ khí nhà kính rất lớn.

Việc để hơn 200 ha rừng tự nhiên cháy rụi trong tổng số hơn 3.200 ha rừng bị cháy từ đầu năm 2006 đến nay, năm có nhiệt độ cao nhất trong vòng 150 năm qua, cho thấy đã đến lúc nước ta phải có hành động cụ thể góp phần làm giảm nhẹ sự nổi giận của tự nhiên.

Quốc Dũng

Nguồn: Tiền Phong online