Dự báo độ mặn nền trên hệ thống sông chính vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long sử dụng phần mềm HydroGis và MIKE11. Chương trình dự báo dựa trên 6 yếu tố: địa hình sông kênh và các ô đồng vùng hạ lưu sông Mêkong, nền khí hậu-thủy văn lưu vực sông Mêkong, nền khí hậu hải văn vùng biển Đông và biển Tây Nam Bộ, dao động triều tại các cửa sông Nam Bộ, quy luật vận hành của các công trình thủy lợi điều khiển dòng chảy, quá trình tích và thoát nước ngọt của mùa lũ năm trước đó tại Biển Hồ, các vùng trũng như: Đồng Tháp Mười, Tứ Giác Long Xuyên, Tây sông Hậu và các khu trũng thuộc lãnh thổ Campuchia nằm dọc sông Mêkong và sông Bassac.

Sơ đồ khối của quy trình này trên phần mềm HydrroGIs

I. Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 4 năm 2008 vùng ven biển Đồng Bằng Sông Cửu Long

Sau khi chạy mô hình thủy lực HydroGis kết hợp mô hình Mike 11 để lập dự báo mặn năm 2008 vùng ven biển ĐBSCLvới các dữ liệu nêu trên, chúng tôi xây dựng dự báo độ mặn nền cho tháng 4 theo các sông chính ở ĐBSCL như sau:

1. Dọc sông Cửa Tiểu:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng4 năm 2008 dọc sông cửa Tiểu trình bày ở bảng 1. Từ ngày 21 đến ngày 30 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông khoảng 30 km. Từ ngày 21 đến ngày 30 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập sâu vào khoảng 35 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập sâu hơn, có thể quá 40-50km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cửa Tiểu trong tháng 4 năm 2008 sẽ tương đương cùng kỳ năm 2007.

Bảng 1: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cửa Tiểu tháng 4 năm 2008

2. Dọc sông Cửa Đại:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 4 năm 2008 dọc sông cửa Đại trình bày ở bảng 2. Từ ngày 1 đến ngày 10 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông Cửa Đại 40 km. Từ ngày 26 đến ngày 30 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập sâu đến 45 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập sâu hơn, có thể quá 50km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cửa Đại trong tháng 4 năm 2008 sẽ cao hơn một chút so với cung kỳ năm 2007.

Bảng 2: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cửa Đại tháng 4 năm 2008

3. Dọc sông Hàm Luông:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 4 năm 2008 dọc sông Hàm Luông trình bày ở bảng 3. Từ ngày 6 đến ngày 30 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông khoảng 55 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể quá 60km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Hàm Luông trong tháng 4 năm 2008 sẽ mạnh hơn so với trung bình nhiều năm.

Bảng 3: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Hàm Luông tháng 4 năm 2008

4. Dọc sông Cổ Chiên:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 4 năm 2008 dọc sông Cổ Chiên trình bày ở bảng 4. Từ ngày 1 đến ngày 30 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông hơn 50 km. Cuối tháng độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể quá 60 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cổ Chiên trong tháng 4 năm 2008 cũng tương đương so với cùng kỳ năm 2007.

Bảng 4: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cổ Chiên tháng 4 năm 2008

5. Dọc sông Cung Hầu:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 4 năm 2008 dọc sông Cung Hầu trình bày ở bảng 5. Từ ngày 1 đến ngày 30 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông từ 55 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể quá 60 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cung Hầu trong tháng 4 năm 2008 sẽ cao hơn một ít so với cùng kỳ năm 2007 và lớn hơn trung bình nhiều năm.

Bảng 5: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cung Hầu tháng 4 năm 2008

6. Dọc sông Định An:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 4 năm 2008 dọc sông Định An trình bày ở bảng 6. Từ ngày 1 đến ngày 30 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập sâu 35 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập sâu hơn, có thể quá 55 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn tháng 4 năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Định An trong tháng 4 năm 2008 xấp xỉ so với năm 2007.

Bảng 6: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Định An tháng 4 năm 2008

7. Dọc sông Trần Đề:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 4 năm 2008 dọc sông Trần Đề trình bày ở bảng 7. Từ ngày 11 đến ngày 30 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông 40 km. Độ măn 1 g/l có thể xâm nhập quá 50 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Trần Đề trong tháng 4 năm 2008 cũng tương đương năm 2007.

Bảng 7: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Trần Đề tháng 4 năm 2008

8. Dọc sông Ông Đốc:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 4 năm 2008 dọc sông Ông Đốc trình bày ở bảng 8. Sông Ông Đốc chạy dọc theo biển Tây, chịu tác động chính của triều biển Tây, một số cửa thông ra phía biển Tây hiện nay chưa có công trình ngăn mặn vì vậy toàn bộ tuyến sông Ông Đốc đều bị nhiễm mặn. Độ măn thấp nhất xuất hiện trong khoảng thời gian từ ngày 1 đến ngày 10 và độ mặn cao nhất diễn ra trong khoảng thời gian từ ngày 21 đến ngày 30.

Bảng 8: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Ông Đốc tháng 4 năm 2008

9. Dọc sông Cái Lớn:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 4 năm 2008 dọc sông Cái Lớn trình bày ở bảng 8. Từ ngày 1 đến ngày 30 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông đến hơn 35 km và độ măn 1 g/l có thể vào sâu đến 55 km so với cửa biển. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2008 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cái Lớn trong tháng 4 năm 2008 tương đương với cùng kỳ năm 2007.

Bảng 9: Số liệu dự báo mặn nền (g/l) dọc sông Cái Lớn tháng 4 năm 2008

II. Kết luận và kiến nghị

Trung tuần tháng 3 năm 2008 đã có mưa đầu mùa, tuy lượng mưa không lớn nhưng cũng góp phần tăng thêm lượng dòng chảy trên các sông. Mực nước và lưu lượng trung bình đầu nguồn trên dòng chính sông Cửu Long tăng hơn so với cùng kỳ năm 2007. Do vậy, mức độ xâm nhập mặn tháng 4 năm 2008 chỉ tăng xấp xĩ cùng kỳ năm 2007.

Kết quả tính toán và dự báo xâm nhập mặn trong tháng 4 năm 2008 có cao hơn cùng kỳ năm 2007, tuy nhiên mức độ gia tăng này chỉ dao động từ 1 đến 2 g/l. Theo dự báo của Đài Khí tượng Thủy văn Khu vực Nam bộ mùa mưa năm nay đến sớm nên mặn xâm nhập vào Đồng bằng sông Cửu long sẽ bị hạn chế.

Theo tinh thần chỉ đạo của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát, chúng tôi đang tiếp cận, tổng hợp tài liệu để dự báo xâm nhập mặn ở ĐBSCL khi khí hậu toàn cầu biến đổi và mực nước biển có thể dâng cao từ 0,5 đến 1,0 m sau vài thập niên tới.

GS.TS. LÊ SÂM
Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam