Dự báo độ mặn nền trên hệ thống sông chính vùng ven biển Đồng bằng sông Cửu Long sử dụng phần mềm HydroGis và MIKE11. Chương trình dự báo dựa trên 6 yếu tố: địa hình sông kênh và các ô đồng vùng hạ lưu sông Mêkong, nền khí hậu-thủy văn lưu vực sông Mêkong, nền khí hậu hải văn vùng biển Đông và biển Tây Nam Bộ, dao động triều tại các cửa sông Nam Bộ, quy luật vận hành của các công trình thủy lợi điều khiển dòng chảy, quá trình tích và thoát nước ngọt của mùa lũ năm trước đó tại Biển Hồ, các vùng trũng như: Đồng Tháp Mười, Tứ Giác Long Xuyên, Tây sông Hậu và các khu trũng thuộc lãnh thổ Campuchia nằm dọc sông Mêkong và sông Bassac.

Sơ đồ khối của quy trình này trên phần mềm HydroGis:

I. KẾT QUẢ DỰ BÁO ĐỘ MẶN NỀN THÁNG 3 NĂM 2009 VÙNG VEN BIỂN ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

Sau khi chạy mô hình thủy lực HydroGis kết hợp mô hình Mike 11 để lập dự báo mặn năm 2009 vùng ven biển ĐBSCLvới các dữ liệu nêu trên, chúng tôi xây dựng dự báo độ mặn nền cho tháng 3 theo các sông chính ở ĐBSCL như sau:

1. Dọc sông Cửa Tiểu:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2009 dọc sông cửa Tiểu trình bày ở bảng 1. Từ ngày 11 đến ngày 15, độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông khoảng hơn 35-40 km. Độ mặn 1 g/l xâm nhập sâu hơn, có thể đến 50 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cửa Tiểu trong tháng 3 năm 2009 sẽ cao hơn so với tháng 2.

Bảng 1: Số liệu dự báo độ mặn nền (g/l) dọc sông Cửa Tiểu tháng III năm 2009

2. Dọc sông Cửa Đại:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2009 dọc sông cửa Đại trình bày ở bảng 2. Từ ngày 11 đến ngày 16 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông Cửa Đại trên 40 km. Trong tháng độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể quá 55 km tính từ cửa sông. Như vậy, theo số liệu tính toán dự báo mặn năm 2009 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cửa Đại trong tháng 3 năm 2009 sẽ cao hơn so với cung kỳ năm 2008.

Bảng 2: Số liệu dự báo độ mặn nền (g/l) dọc sông Cửa Đại tháng 3 năm 2009

3. Dọc sông Hàm Luông:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2009 dọc sông Hàm Luông trình bày ở bảng 3. Từ ngày 11 đến ngày 16 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông khoảng 40 đến 45 km. Từ ngày 11 đến ngày 20 độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể đến 50 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2009 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Hàm Luông trong tháng 3 năm 2009 sẽ thấp hơn so với cùng kỳ năm 2008.

Bảng 3: Số liệu dự báo độ mặn nền (g/l) dọc sông Hàm Luông tháng 3 năm 2009

4. Dọc sông Cổ Chiên:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2009 dọc sông Cổ Chiên trình bày ở bảng 4. Từ ngày 11 đến ngày 16 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông hơn 35 km. Trong tháng độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể quá 45 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2009 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cổ Chiên trong tháng 3 năm 2009 xấp xĩ so với cùng kỳ năm 2008.

Bảng 4: Số liệu dự báo độ mặn nền (g/l) dọc sông Cổ Chiên tháng 3 năm 2009

5. Dọc sông Cung Hầu:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2009 dọc sông Cung Hầu trình bày ở bảng 5. Trong tháng từ ngày 11 đến ngày 16 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông từ 30 đến 35 km. Trong tháng độ mặn 1 g/l xâm nhập có thể quá 45 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2009 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cung Hầu trong tháng 3 năm 2009 sẽ thấp hơn so với cùng kỳ năm 2008.

Bảng 5: Số liệu dự báo độ mặn nền (g/l) dọc sông Cung Hầu tháng 3 năm 2009

6. Dọc sông Định An:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2009 dọc sông Định An trình bày ở bảng 6. Từ ngày 1 đến ngày 31 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập sâu từ 30 đến 35 km. Từ ngày 11 đến ngày 15 độ mặn 1 g/l xâm nhập sâu hơn, có thể quá 50 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn tháng 3 năm 2009 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Định An trong tháng 3 năm 2009 thấp hơn so với cùng kỳ năm 2008.

Bảng 6: Số liệu dự báo độ mặn nền (g/l) dọc sông Định An tháng 3 năm 2009

7. Dọc sông Trần Đề:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2009 dọc sông Trần Đề trình bày ở bảng 7. Từ ngày 1 đến ngày 31 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông 38 km. Từ ngày 11 đến ngày 15 độ măn 1 g/l có thể xâm nhập quá 50 km tính từ cửa sông. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2009 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Trần Đề trong tháng 3 năm 2009 thấp hơn so với cùng kỳ năm 2008.

Bảng 7: Số liệu dự báo độ mặn nền (g/l) dọc sông Trần Đề tháng 3 năm 2009

8. Dọc sông Ông Đốc:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2009 dọc sông Ông Đốc trình bày ở bảng 8. Sông Ông Đốc chạy dọc theo biển Tây, chịu tác động chính của triều biển Tây. Hiện nay công trình cống Tắc Thủ đã vận hành ngăn mặn, tuy nhiên một số cửa thông ra phía biển Tây hiện nay chưa có công trình ngăn mặn vì vậy toàn bộ tuyến sông Ông Đốc đều bị nhiễm mặn. Độ măn thấp nhất xuất hiện trong khoảng thời gian từ ngày 5 đến ngày 10 và độ mặn cao nhất diễn ra trong khoảng thời gian từ ngày 11 đến ngày 15 và từ ngày 26 đến ngày 31. Nhìn chung độ mặn trong tháng 3 năm 2009 thấp hơn so với cùng kỳ năm 2008.

Bảng 8: Số liệu dự báo độ mặn nền (g/l) dọc sông Ông Đốc tháng 3 năm 2009

9. Dọc sông Cái Lớn:

Kết quả dự báo độ mặn nền tháng 3 năm 2009 dọc sông Cái Lớn trình bày ở bảng 8. Từ ngày 11 đến ngày 25 độ mặn 4 g/l có thể xâm nhập đến vị trí cách cửa sông hơn 34 km và độ măn 1 g/l có thể vào sâu đến 47 km so với cửa biển. Như vậy, số liệu tính toán dự báo mặn năm 2009 cho thấy xâm nhập mặn trên sông Cái Lớn trong tháng 3 năm 2009 tương đương với cùng kỳ năm 2007.

Bảng 9: Số liệu dự báo độ mặn nền (g/l) dọc sông Cái Lớn tháng 3 năm 2009

II. NHẬN XÉT

Cuối tháng 2/2009 vẫn còn xuất hiện vài trận mưa ở ĐBSCL, nên mực nước và lưu lượng trung bình đầu nguồn trên dòng chính sông Cửu Long vẫn duy trì ở mức độ bình thường. Sang tháng 3 nhiệt độ không khí sẽ tăng hơn và gió chướng sẽ mạnh hơn so với tháng 2, tuy đầu tháng 3 ở ĐBSCL có xuất hiện vài cơn mưa giông nhưng cũng không làm cho độ mặn trên các sông giảm. Vì vậy, mức độ xâm nhập mặn trên các dòng sông chính trong tháng 3 cao và sâu hơn so với tháng 2.
Theo nhận định của Đài Khí tượng thủy văn khu vực Nam bộ “dự báo đỉnh điểm mùa khô năm nay rơi vào khoảng tháng ba đến giữa tháng 4-2009, cuối đợt khô đỉnh điểm này cũng sẽ xuất hiện mưa chuyển mùa. Ngoài ra từ nay đến tháng 3-2009 sẽ còn vài đợt mưa trái mùa nữa.” Do vậy, mức độ xâm nhập mặn mùa khô năm 2009 sẽ không cao hơn năm 2008.

GS.TS. LÊ SÂM
Viện Khoa học Thủy lợi miền Nam